***
Dyskusyjny Klub Książki –Klub Literacki „BARWY”
Salonik Artystyczny Filii NR 16, MBP W Rudzie Śląskiej
6 czerwca 2008 r.
W programie:
1. godz. 17.30 Spotkanie autorskie z Jackiem Dudkiem
2. godz. 18.00 Dyskusja o poezji Stanisława Barańczaka –
3. godz. 19.00 Turniej Jednego Wiersza
4. Warsztaty Literackie
Jacek Dudek – barwny "barwowicz", który do „Barw”, zagląda z Chorzowa.
Poeta WIELKI - prawie dwa metry wzrostu. Gładkie wysokie czoło dodaje oczom nostalgii. Jacek Dudek – laureat Turniejów Jednego Wiersza. W swojej twórczości preferuje odkrywanie świata w sposób niezwykle symboliczny i filozoficzny. W wierszach poety pojawiają się liczne pytania odnoszące się do tożsamości i samotności człowieka w otaczającym go świecie.
Ciekawa metafora, jaką posługuje się twórca przyciąga czytelnika, co w konsekwencji powoduje, że odbiorca pragnie krok w krok podążać za poetą do celu wiersza. Jacek Dudek w swoich utworach przekazuje rzeczy ważne, nurtujące współczesnego człowieka. Chce zwrócić uwagę na istniejący nieład i ma nadzieję poskładać rozrzucone cząstki w jedną, niemal idealną całość.
Spotkanie autorskie, które poprowadziła Danuta Dąbrowska-Obrodzka, kierownik Filii nr 16, odbywało się w atmosferze nostalgii malarskiej.
Licznie zebrani słuchacze przeżyli w tym dniu prawdziwą duchową ucztę, zwłaszcza że autor promował swój pierwszy tomik poezji pt. Ryba. Każda „łuska wiersza” to opis prowadzenia pędzla i pióra po rozbielonej fakturze, którą twórca próbuje nazwać kolorami kształtów, form i przestrzeni. O wierszach zamieszczonych w tomiku Jacka opowiedział wszystkim zainteresowanym autor wstępu - Jerzy Obrodzki.
Tuż po spotkaniu każdy uczestnik otrzymał z rąk poety tomik wraz z dedykacją, by pamięci naszej i tej ulotnej chwili dodać pamiątkowego wymiaru.
Po tej słownej metaforycznej uczcie szybkie przemeblowanie i już Salonik Artystyczny przygotowany do cyklicznego spotkania „Barw”.
Na początek rozmowa o poezji Stanisława Barańczka. Recenzję do tomu poezji Barańczaka napisał Grzegorz Derner.
Stanisław Barańczak Wiersze zebrane. Wydawnictwo a5. Kraków 2006.
"Sporą radość wywołała u mnie ta książka. Bo ileż to już lat upłynęło od ukazania się ostatniego tomu poezji Stanisława Barańczaka? Chirurgiczna precyzja wydana w 1988, rok wcześniej Wybór wierszy i przekładów, a w 1990 159 wierszy - chyba najbardziej znana książka Barańczaka-poety. Teraz trzymam przed sobą książkę - pomnik, Wiersze zebrane, czyli całość twórczości poetyckiej autora w jednym tomie. I nie tylko! Dostajemy także przekłady wierszy, zawarte w jego tomach poetyckich oraz, w aneksie, tekst programowy. Parę przypuszczeń na temat poezji współczesnej. Jeśli i to by jeszcze komuś nie wystarczyło, całość wieńczy Tablica z Macondo, wspaniały esej dotyczący poezji tablic rejestracyjnych! Tak! Jest bowiem Barańczak osobą z poczuciem humoru, ale starającą się jednocześnie traktować tenże swój humor poważnie, wręcz naukowo: "Przez swoją zwięzłość, tablica rejestracyjna jest emblematem wiersza lirycznego: chodzi w niej o to samo, o sztukę zmieszczenia maksimum znaczeń w ograniczonej liczbie znaków". Już samo to zdanie dostatecznie zachęca do sięgnięcia po Wiersze zebrane, we wszystkich bowiem rolach, czy to poety, tłumacza, czy eseisty ujawnia się w pełni erudycja i talent autora Widokówki z tego świata.
Jeśli ktoś nie zna Barańczaka-poety, może czerpać do woli natchnienie z takich wierszy jak Protokół, Wypełnić czytelnym pismem, Daję ci słowo, że nie ma mowy z pierwszych tomów, jeszcze z lat siedemdziesiątych XX stulecia. To poezja nieufności, oskarżenia i obnażenia chorej rzeczywistości PRL-u, także tej objawiającej się w tzw. nowomowie polityczno-propagandowej. To także przykład poezji lingwistycznej, demistyfikacji języka, próba pokazania jego prawdziwego oblicza, ukrytego pod stosami bełkotu gazet i innych mediów... Zwieńczeniem tych dokonań jest niewątpliwie, przejmujący dreszczem (przestrachu, obrzydzenia... sam nie wiem czego jeszcze...) tom Tryptyk z betonu, zmęczenia i śniegu, pisany w latach 1979-81.
Pozbawiony pracy i objęty zakazem publikacji decyduje Barańczak o wyjeździe do USA. Wiersze z lat osiemdziesiątych, z tomów Atlantyda i Widokówka z tego świata zadziwiają przenikliwością obserwacji zarówno rzeczywistości krajowej - wiersz Przywracanie porządku jest powszechnie uważany za jeden z niewielu tak wysokich artystycznie przekazów o stanie wojennym w Polsce, jak i "Nowego świata”, „narodu, któremu się lepiej powiodło” i który za nic nie może zrozumieć tego, co dzieje się (działo się) w Polsce.
Największe jednak wrażenie wywarło na mnie zderzenie tych omówionych tu pokrótce tomów wierszy z jego najnowszymi utworami, zawartymi w książkach Podróż zimowa i Chirurgiczna precyzja. Wrażenie tym większe, że nie jest mi obca twórczość Barańczaka-tłumacza, Barańczaka-twórcy Małego, lecz maksymalistycznego manifestu translatologicznego..., w którym, nie bez dawki charakterystycznego dlań poczucia humoru tłumaczy się z tego, że tłumaczy się wiersze również w celu wytłumaczenia innym tłumaczom, „iż dla większości tłumaczeń wierszy nie ma wytłumaczenia”.
Oto ten fenomenalny tłumacz, którego zasługi stawiane są w jednym rzędzie ze Słomczyńskim czy Boyem-Żeleńskim, tworzy swoje wiersze na obraz i podobieństwo swoich przekładów. Nasyca poezję językiem swoich ulubionych pisarzy anglojęzycznych - Emily Dickinson, Johna Donne'a czy Roberta Frosta. Nie ma to oczywiście nic wspólnego z plagiatem, to raczej wyraz konsekwencji wymagający od siebie (i od innych) perfekcji w tłumaczeniach, wymaga jej także we własnej poezji. Rytm, rym, wersyfikacja, cała rama formalna nie jest pozostawiona samej sobie, tworzy treść i znaczenie wiersza na równych prawach co porównania, metafory czy tak lubiane przez autora przerzutnie. Nie sposób przegapić głębokiej mądrości tych wierszy. Dajmy na to pierwszy z brzegu przykład: „Prosty człowiek mógłby do licha zdecydować się wreszcie, kim jest. Skarbnicą moralnej prawdy, czy skarbonką marnej pazerności? sienno-pszennym oddechem Natury? Odorem braku kąpieli?”, a w zakończeniu przewrotne, ale tym bardziej prawdziwe podsumowanie: „każdy człowiek w każdej sekundzie decydować musi, kim jest.”
Nieco paradoksalnie więc Barańczak, który zaczynał jako poeta-krytyk języka i społecznego porządku, stał się Parnasistą końca XX wieku, wirtuozem poetyckiej formy. Ale czyż nie był nim zawsze? Oto po prostu perfekcjonista (profesjonalista?) w każdym calu, we wszystkim, czego się podejmował! Jest także, niestety, owo magnum opus powodem mojego smutku. Jakże to, więc to już koniec? Nie będzie więcej poezji Stanisława Barańczaka? Czy to już naprawdę wszystkie Wiersze zebrane i już nie zbierze się nic ponad to? Czy tą książką poeta żegna się z nami, wiernymi wielbicielami jego twórczości? Pozostaje głęboka nadzieja, że nie! Aby ją podtrzymać, tym bardziej zachęcam do sięgnięcia po jego dzieła..."
Po konstruktywnej dyskusji i dywagacjach na temat poezji Stanisława Barańczaka rozpoczął się Turniej Jednego Wiersza. Każdy uczestnik z drżącym sercem i głosem dwukrotnie przeczytał swój tekst. Jak zwykle - na początek głosowanie i wybieramy „Wiersz miesiąca”. Po przeliczeniu wszystkich punktów nagrodę przyznano utworowi Marcina Rokosza. (Marcin Rokosz do Rudy Śląskiej przyjeżdża z Cieszyna). Ucieszony i szczęśliwy laureat odebrał nagrodę i dyplom z rąk Jerzego Obrodzkiego - prezesa KL „Barwy”. Gromkie brawa od pozostałych i zdjęcie na pamiątkę – do rodzinnego albumu i kroniki DKK.
Wszelkie formalności związane z honorami dopełnione – pora na Warsztaty Literackie. A to oznacza „formalne i niedyskretne trącanie się po słowach”, które jest o wiele bardziej bolesne aniżeli przysłowiowe „kopanie po kostkach”. Maleńki łyczek kawy, jedno ciasteczko i dalej z niezwykłą szczerością kontynuacja uwag pod adresem analizowanego w danym momencie wiersza. Trwa analiza i doszukiwanie się najmniejszego potknięcia, niespójności czy też niekonsekwencji. Od czasu do czasu "barwowicze" nie szczędzą sobie pochwał. Jednak i tak trzeba mieć nie lada odporność psychiczną, aby móc znieść te uporczywe dopełniane formalności. Na tym to polega. Ale to przecież takie normalne, że jeden wiersz wzbudza w czytelniku rozrzewnienie, inny kontemplację, a jeszcze inny zdenerwowanie. Dlatego ten szeroki wachlarz intymnego odbioru jest rozłożony do granic wytrzymałości. A jak już wszyscy rozpaleni i rozgestykulowani z zaschniętymi od argumentów gardłami schłodzą się szklanką zimnej wody mineralnej, która w tym czerwcowym upale działa jak balsam i - jeden drugiego - tym rozłożonym wachlarzem…, to okazuje się, że już nieuchronnie zbliża się godzina powrotu do codzienności. Codzienności argumentowanej nieco inaczej, niż w "Barwach". Bo w życiu nie wszystko, co w myślach, to na ustach.
Jednak w "Barwach" nie jest tak źle, Józef L. na osłodę dzisiejszego wieczoru poczęstował wszystkich pysznym tortem, który na jego prośbę ceremonialnie wniosła Danka. Z jakiej to okazji zapytała? -Mirka P.
Z każdej - odpowiedział jej promienny uśmiech Józefa L.
(nadesłała: Danuta Dąbrowska-Obrodzka - moderator DKK w Rudzie Śląskiej)
